Izložba "Logor na Beogradskom sajmištu (1941-1944)” danas je otvorena u Narodnom muzeju Srbije, kao prva u organizaciji nedavno osnovanog Memorijalnog centra Staro sajmište.
Pozdravljajući brojne zvanice, direktorka Narodnog muzeja Srbije Bojana Borić Brešković je istakla da je izložba simbolično otvorena na dan početka interniranja u Jevrejski logor Zemun 1941. godine. Prema njenim rečima, izložba predstavlja dramatičnu transformaciju Beogradskog sajmišta u mesto masovnog zatočenja, smrti i razaranja tokom Drugog svetskog rata.
Izložbu je otvorila pomoćnica u Ministarstvu kulture za kulturno nasleđe i digitalizaciju Danijela Vanušić koja je podsetila da je Staro sajmište do ove godine bio jedini neobeleženi logor na prostoru današnje Srbije, koji je "više od sedam i po decenija kao prostor mučilišta i gubilišta bio prepušten zaboravu". Vanušić je istakla da je zahvaljujući odlučnoj inicijativi države Srbije od 2019. godine učinjen istorijski iskorak, i počelo je sistematsko obnavljanje sećanja na logor terora na teritoriji Nezavisne Države Hrvatske, a pod nemačkom kontrolom.
Prema njenim rečima, događaji i ličnosti ne smeju biti zaboravljeni jer su "pouzdani putokaz i čvrst dokaz našeg kolektivnog određenja da se borimo protiv ideja diskriminacije mržnje i da se ne odričemo osnovnog ljudskog prava da živimo u slobodi".
Direktorka Memorijalnog centra "Staro sajmište" Krinka Vidaković Petrov je rekla da joj je čast što je „Narodni muzej“ domaćin njihove prve izložbe. Ona je istakla da je izložba prilika da se predoče činjenice o logoru na Starom sajmištu koje su "nažalost nedovoljno poznate u našoj sredini" i da "zajedno odamo poštu žrtvama nacističkog logora čiji se ostaci nalaze u srcu današnjeg Beograda".
Prema njenim rečima, u prvoj fazi na sajmištu je bio Jevrejski logor Zemun, sa interniranim preostalim Jevrejima iz Srbije, koji su gotovo svi likvidirani do proleća 1942. godine, a bilo je i Romkinja sa decom.
"Logor Sajmište je jedan do najranijih primera konačnog rešenja u Evropi, a ističe se što je baš tu korišćena dušegupka, pokretna gasna komora, prethodnica mnogo većih stacionarnih u Aušvicu i drugim nacističkim logorima", podsetila je Krinka Vidaković Petrov. Prema njenim rečima, u drugoj fazi je tu bio Prihvatni logor Zemun za pretežno srpske civile i pripadnike ustaničkih pokreta sa područja ustaške NDH, Srbije i regiona, koji su u maju 1944. Nemci predali vlastima NDH, i postojao je do jula 1944. godine.
"Sajmište je "simbol stradanja Jevreja Srbije, srpskih Roma i Srba, ali pre svega je simbol stradanja svih onih koje su okupacione vlasti proglasile neprijateljima".
Izložba autora Milana Koljanina i koautorke Asje Drače Muntean na brojnim panelima donosi fotografije zatočenika, prostorija, pisama i dokumenata, kao i kratki strip Aleksandra Zografa o savezničkom bombardovanju koje je 1944. godine pogodilo i Staro sajmište. Vidaković Petrov je napomenula da posetioci ovom izložbom ulaze "u logorski svet mraka, straha, beznađa, teskobe, obezličenja, nemoći i beznađa".
Otvaranje je pratila i kratka video - instalacija Bogdana Španjevića i Jovane Blanuše, a izložbu je finansiralo Ministarstvo kulture Srbije. Memorijalni centar “Staro sajmište” je ustanova kulture osnovana 2022. sa ciljem da neguje sećanja na žrtve Jevrejskog prolaznog logora Beograd - Topovske šupe, Jevrejskog logora Zemun i Prihvatnog logora Zemun na nekadašnjem Beogradskom sajmištu, preneo je Tanjug. Izložba će biti otvorena do 15. januara.
Fotografije: Ministarstvo kulture
Sedište
